95.1. [417] Znak wykrzyknienia po wszelkich okrzykach, zawołaniach (...)
Znak wykrzyknienia powinien zostać użyty po wszelkich okrzykach, zawołaniach, stanowczych żądaniach lub stwierdzeniach, na które mówiący kładzie bardzo silny nacisk, np.
Czas na obiad!
Proszę o ciszę!
Wszystkiego najlepszego!
Precz z moich oczu!... posłucham od razu,
Precz z mego serca!... i serce posłucha,
Precz z mej pamięci!... nie... tego rozkazu
Moja i twoja pamięć nie posłucha.
(A. Mickiewicz)
a) Znaku wykrzyknienia używamy też po wyrazach wykrzyknikach (np. ach!, ciach!, hopla!, o!). Jednakże w wielu przypadkach, zwłaszcza gdy chcemy podkreślić, iż wypowiedź nie jest silnie emocjonalna, wykrzyknik po takich wyrazach możemy pominąć, zastępując go przecinkiem (zob. także p. 95.3.), np.
O! Popatrz, to Kowalski.
Halo, słucham, halo!
b) Jeśli został użyty tryb rozkazujący, wykrzyknika nie trzeba koniecznie używać, można go zastąpić kropką. W ten sposób możemy oznaczyć niską temperaturę uczuciową wypowiedzi, np.
Przynieś mi to we wtorek.
Nie przejmuj się tym zbytnio.
c) I odwrotnie: wypowiedzenia, które mają formę zdań oznajmujących lub warunkowych, a oznaczają polecenie, rozkaz, możemy zamknąć wykrzyknikiem, np.
Mógłbyś wreszcie zacząć myśleć poważnie o życiu!
Pójdziesz tam jeszcze dziś!
